ΟΧΙ ΣΤΙΣ ΝΕΕΣ ΠΕΙΡΑΤΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΩΝ ΚΑΝΟΝΙΟΦΟΡΩΝ

Πώς η Τουρκία κλέβει τους Τουρκοκύπριους; (*)

Στις 9 Μαΐου 2010 ο Τουρκοκύπριος ηγέτης Ντερβίς Έρογλου διόρισε στη θέση του ειδικού του αντιπροσώπου στο Κυπριακό τον Κουντρέτ Όζερσαϊ. Εντός του 2011 ο κ. Όζερσαϊ κλήθηκε να διαπραγματευθεί με την Τουρκία μια συμφωνία καθορισμού υφαλοκρηπίδας μεταξύ της λεγόμενης ΤΔΒΚ και της Τουρκίας. Τη συμφωνία υπέγραψαν στις 21 Σεπτεμβρίου 2011 ο τότε πρωθυπουργός της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν και ο λεγόμενος πρόεδρος της ΤΔΒΚ Ντερβίς Έρογλου.

Η συμφωνία αποτελούσε αντιπερισπασμό στην κίνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας να ξεκινήσει το γεωτρητικό της πρόγραμμα στο οικόπεδο 12 της κυπριακής ΑΟΖ.

Σύμφωνα με επίσημη ανακοίνωση του τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών, «η συμφωνία μεταξύ Τουρκίας – ΤΔΒΚ οριοθετεί μέρος της τουρκικής και τ/κ υφαλοκρηπίδας στην Ανατολική Μεσόγειο σε μια γραμμή που καθορίζεται από 27 συντεταγμένες, στη βάση του διεθνούς δικαίου και των αρχών της ισοτιμίας (equitable principles)».

Η καταφυγή στην αρχή της ισοτιμίας δεν είναι καθόλου τυχαία. Η Τουρκία διά του πρωτοκόλλου αυτού συμφώνησε με τους Τουρκοκύπριους αυτό που επιχειρεί να επιβάλει και στους Ελληνοκύπριους σε ό,τι αφορά την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας αλλά και της ΑΟΖ. Η Τουρκία υπέγραψε με το λεγόμενο κράτος του βορρά μια συμφωνία στην οποία ο διαχωρισμός της θάλασσας μεταξύ Κερύνειας και τουρκικών παραλίων γίνεται στη λογική περίπου του 70:30. Το 70% ανήκει στην Τουρκία και το 30% στη λεγόμενη ΤΔΒΚ. Με ποια λογική; Η αρχή της ισοτιμίας δεν έχει καμία σχέση με την αρχή της ισότητας. Η αρχή της ισοτιμίας βασίζεται στη θέση της Τουρκίας περί ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας η οποία ξεκινά από το Αιγαίο και φθάνει μέχρι την Ανατολική Μεσόγειο. Πρακτικά ομιλούντες αυτή η αρχή λέει το εξής: Η Τουρκία έχει τη μεγαλύτερη ακτογραμμή στην Ανατολική Μεσόγειο και κυρίως τον μεγαλύτερο πληθυσμό να θρέψει. Οπότε δεν μπορεί να προχωρήσει σε συμφωνίες οριοθέτησης της ΑΟΖ με την Ελλάδα, την Κύπρο, και τη Συρία στη λογική της μέσης (ίσης) γραμμής, δηλαδή on equal principle.

Εν ολίγοις, με βάση αυτήν την αρχή, που είναι μεν συζητήσιμη και παραδεκτή ακόμα και από το Δίκαιο της Θάλασσας, αλλά σίγουρα δεν μπορεί να επιβληθεί διά της ισχύος, παρά μόνο μέσα από αναγκαστική προσφυγή σε Διαιτητικό Δικαστήριο, η Τουρκία διεκδικεί μεγάλο μέρος του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου ως δική της αποκλειστική θαλάσσια ζώνη.

Η νομικά άκυρη συμφωνία με την Λιβύη

Η γελοία αντίφαση

Μετά τη συμφωνία οριοθέτησης και συγκεκριμένα κατά τη διάρκεια διαπραγματεύσεων στις 22-23 Σεπτεμβρίου του 2011, η λεγόμενη ΤΔΒΚ υπέγραψε με την τουρκική εταιρεία πετρελαίων TPAO συμφωνία με βάση την οποία της παραχωρούσε τα δικαιώματα εξόρυξης στη λεγόμενη τουρκοκυπριακή ΑΟΖ. Ως αποτέλεσμα αυτής της συμφωνίας το τουρκικό ερευνητικό σκάφος Piri Reis ξεκίνησε τις επόμενες βδομάδες σεισμογραφικές έρευνες με τη συνοδεία τουρκικών πολεμικών πλοίων δίπλα από την πλατφόρμα εξόρυξης της Noble στο οικόπεδο 12.

Αυτή η συμφωνία που υπογράφηκε μεταξύ Τουρκίας και λεγόμενης ΤΔΒΚ αν μπει σε οποιοδήποτε μικροσκόπιο κριτικής συνιστά μια τεράστια αντίφαση.

• Η Τουρκία γενικώς αμφισβητεί ότι τα νησιά έχουν υφαλοκρηπίδα (Αιγαίο – Κύπρος – Καστελόριζο). Γι’ αυτό και ζητά στην Ανατολική Μεσόγειο να συνάψει συμφωνίες οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας της με την Αίγυπτο και τη Λιβύη.
• Την ίδια στιγμή, υπέγραψε συμφωνία οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας με τη λεγόμενη ΤΔΒΚ στη βόρεια θάλασσα της Κερύνειας, έστω με βάση τα μέτρα και τα σταθμά που καθόρισε η ίδια. Δηλαδή με βάση αυτήν τη συμφωνία τα νησιά έχουν υφαλοκρηπίδα!
• Στο πλαίσιο αυτής της λογικής η Τουρκία εμμέσως πλην σαφώς αναγνώρισε στη δυτική ΑΟΖ της Κύπρου κάποια υφαλοκρηπίδα στην Κυπριακή Δημοκρατία, τρυπώντας η ίδια στα 37 μίλια ανοικτά της Πάφου.
• Ταυτόχρονα, διεκδικεί εκ μέρους της λεγόμενης ΤΔΒΚ στις νότιες θάλασσες της Κύπρου ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα που φτάνει σχεδόν έξω από τη Λεμεσό. Όλως παραδόξως έξω από την Πάφο δεν διεκδικεί ΑΟΖ εκ μέρους των Τουρκοκυπρίων!
• Η τουρκική αντίφαση η οποία συντίθεται μόνο σε ό,τι αφορά την εξυπηρέτηση των στενών συμφερόντων της Τουρκίας ολοκληρώνεται διά της καταφυγής σε μια κραυγαλέα γεωπολιτική ανοησία. Ότι δηλαδή το οικόπεδο 12 και το οικόπεδο 10 δεν ανήκουν στην κυπριακή ΑΟΖ. Το πρώτο ανήκει στο Ισραήλ και το δεύτερο στην Αίγυπτο. Με αυτόν τον τρόπο αρνείται να αναγνωρίσει τις πολύ συμφέρουσες συμφωνίες που υπέγραψε η Κύπρος με τις χώρες αυτές για να μην αποτελέσουν προηγούμενο για την ίδια.

Το τουρκικό μέτρημα

Η “ΑΟΖ” σύμφωνα με την Τουρκία

Με βάση το τουρκικό μέτρημα, κι αν τελικά η τουρκική θέση μπορούσε να καταστεί διεθνές δίκαιο, τι χάνουν οι Ε/Κ και τι οι Τουρκοκύπριοι, είτε ως ιδρυτές της Κυπριακής Δημοκρατίας ή στο μέλλον ως συνιδρυτές της κυπριακής ομοσπονδίας;

• Αν η κυπριακή ΑΟΖ υπολογιστεί με βάση τη συμφωνία μέσης γραμμής που υπέγραψε η Κυπριακή Δημοκρατία με την Αίγυπτο το Ισραήλ και τον Λίβανο, κι αν επίσης θεωρήσουμε ότι μια τέτοια συμφωνία θα υπογράψουμε στο μέλλον και με την Τουρκία, η Κύπρος ως νησί έχει δικαίωμα σε υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ γύρω στα 83.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Αν σε αυτό το νούμερο προστεθούν και τα 15.000 περίπου τετραγωνικά χιλιόμετρα που είναι τα χορικά της ύδατα και τα οποία αποτελούν μέρος της κυριαρχίας της, τότε η Κύπρος έχει δικαιώματα σε μια θαλάσσια περιοχή στην Ανατολική Μεσόγειο έκτασης 98.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Πρόκειται για έκταση λίγο μεγαλύτερη από την Ουγγαρία και περίπου 10 φορές μεγαλύτερη από το χερσαίο έδαφος που έχει η Κύπρος.
• Αν η κυπριακή ΑΟΖ υπολογιστεί με βάση τον χάρτη που δημοσιεύει η Τουρκία, τότε η Κυπριακή Δημοκρατία θα έχανε γύρω στα 34.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, έκταση που περίπου αντιστοιχεί στο 40% της ΑΟΖ που υποστηρίζει ότι σήμερα διαθέτει. Αν το Κυπριακό παραμείνει χωρίς λύση, τότε σε αυτό το ποσοστό θα πρέπει να προστεθεί και η λεγόμενη τ/κ ΑΟΖ, με αποτέλεσμα η ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας να συρρικνωθεί κατά 50%.

Ποιος κλέβει

Με λίγα λόγια, ποιος κλέβει ποιον στη θάλασσα της Ανατολικής Μεσογείου; Αν εφαρμοστούν όσα επιδιώκει η Τουρκία, ζημιωμένοι εμφανώς θα είναι οι κάτοικοι της Κύπρου. Με βάση το τουρκικό σενάριο η Κύπρος στην περιοχή είναι ο φτωχός συγγενής, με την Τουρκία λόγω ακτογραμμής, πληθυσμού και κυρίως στρατιωτικής ισχύος να δικαιούται μια οριοθέτηση 70:30 υπέρ της. Βάσει αυτής της λογικής ζημιώνουν και οι Ε/Κ και οι Τ/Κ. Οι Τ/Κ αρνούνται μέχρι στιγμής να δουν την αντικειμενική εικόνα, υποστηρίζοντας ότι οι Ε/Κ οικειοποιούνται το φυσικό αέριο. Στην πραγματικότητα βέβαια δεν έχουν προκύψει ακόμα έσοδα από το φυσικό αέριο, οπότε για ποια κλοπή μιλάμε; Θα μπορούσε κάλλιστα κάποιος να αντιτείνει ότι οι Ε/Κ, και εν ονόματι των Τ/Κ, διαπραγματεύτηκαν πολύ συμφέρουσες συμφωνίες μέσης γραμμής με την Αίγυπτο και το Ισραήλ. Σε αντίθεση με τον Κουντρέτ Όζερσαϊ ο οποίος υποχρεώθηκε να υπογράψει μια συμφωνία 70:30 με την Τουρκία το 2011.

Συμπερασματικά αυτό που συμβαίνει και οι Τ/Κ οφείλουν να αντιληφθούν είναι ότι η Τουρκία τους κατακλέβει, αφού ακόμα και σε περίπτωση μη λύσης (αν κάποια στιγμή δεν τους ενσωματώσει) θα παραμείνουν με μια ΑΟΖ μερικά χιλιόμετρα έξω από την Κερύνεια. Σε αυτήν τη λανθασμένη εικόνα των Τ/Κ βεβαίως συνέτεινε και η πολιτική των Ελληνοκυπρίων. Οι οποίοι όλα αυτά τα χρόνια δεν χρησιμοποίησαν το φυσικό αέριο ως ευλογία για ολόκληρη την Κύπρο αλλά ως γεωπολιτικό όπλο για να εξωθήσουν δήθεν την Τουρκία και τους Τ/Κ σε παραχωρήσεις στο Κυπριακό. Αυτή η τακτική δεν τελεσφόρησε βέβαια με αποτέλεσμα το όποιο φυσικό αέριο διαθέτει η χώρα να παραμένει εγκλωβισμένο στα έγκατα της Μεσογείου.

Εν ολίγοις, πώς μπορούμε να διαπραγματευθούμε με την Τουρκία στο επίπεδο τουλάχιστον που διαπραγματευθήκαμε με την Αίγυπτο και το Ισραήλ;

Αυτό μπορούμε να το πετύχουμε μόνο αν ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις και το φυσικό αέριο καθώς και η οριοθέτηση της ΑΟΖ αποτελέσουν μέρος των συζητήσεων και της λύσης. Σε διαφορετική περίπτωση το όλο θέμα μπορεί να εξετασθεί μετά τη λύση του Κυπριακού διά της προσφυγής πλέον της κυπριακής ομοσπονδίας και της Τουρκίας στο Διεθνές Διαιτητικό Δικαστήριο είτε της Χάγης είτε του Αμβούργου. Αυτή η προσφυγή σε περίπτωση λύσης πρέπει να είναι συμφωνημένη με την Τουρκία, λογικά δε σε αυτήν τη συμφωνία θα πρέπει να συγκατατεθεί και η Ελλάδα, η οποία επίσης διεκδικεί ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο. Και μόνο από αυτό αντιλαμβάνεται κανείς πόσο σύνθετο έχει γίνει το Κυπριακό, αφού τυχόν επίλυσή του εμμέσως πλην σαφώς θα οδηγήσει και σε συζητήσεις για την επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφορών. Πόσο έτοιμη είναι η Ελλάδα να μπει σε αυτόν τον διάλογο και κυρίως πόση ευθυγράμμιση με τη νομιμότητα χρειάζεται η Τουρκία για να υπογράψει, για παράδειγμα, το συνυποσχετικό της Χάγης για δεσμευτική διαιτησία;

Από την άλλη, χωρίς λύση η Τουρκία μπορεί να συνεχίσει να επιβάλλει τετελεσμένα από εκεί που σταμάτησε το 1974. Διά της στρατιωτικής εισβολής ελέγχει το 36,6% του χερσαίου εδάφους της Κύπρου, ενώ εν έτει 2019 επιχειρεί να ελέγξει και το 50% της κυπριακής ΑΟΖ. Μέχρι στιγμής έδειξε ότι μπορεί σχετικά εύκολα να παρακάμπτει το διεθνές δίκαιο, χωρίς κυρώσεις. Το 2018 παρεμπόδισε το γεωτρύπανο της ΕΝΙ στο οικόπεδο 3, εντός του 2019 ξεκίνησε γεωτρήσεις ανοικτά της Πάφου και ανατολικά της Καρπασίας. Την ίδια στιγμή, τα ερευνητικά της σκάφη κάνουν σεισμογραφικές έρευνες στα ανοικτά των κόλπων της Λεμεσού και της Λάρνακας.

Κάποιοι στην Κύπρο υποστηρίζουν ότι πρόκειται για αυθαίρετες και παράνομες ενέργειες της Τουρκίας τις οποίες δεν αναγνωρίζουμε. Έχουν δίκιο. Όσο δίκιο έχουν και αυτοί που επιμένουν να υποστηρίζουν ότι η Κερύνεια ανήκει στις 3.500 Ε/Κ κατοίκους της του 1974 και όχι στις 60.000 Τ/Κ κατοίκους της σήμερα. Εκεί που σίγουρα δεν έχουν δίκιο είναι αλλού. Ότι δηλαδή μπορούμε να λύσουμε αυτά τα σύνθετα προβλήματα με τριμερείς, με ψηφίσματα, εντάλματα, πορείες μοτοσυκλετιστών και κυρίως με μεγάλα λόγια.

(*) =  του Διονύση Διονυσίου στον ΠΟΛΙΤΗ:

Πώς η Τουρκία κλεβει τους Τουκοκύπριους;

https://politis.com.cy/apopseis/pos-i-toyrkia-klevei-toys-toyrkokyprioys/